๑. |
อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย. |
|
ชนะตนนั่นแหละ เป็นดี. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๒๙. |
|
|
๒. |
อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม. |
|
ได้ยินว่าตนแล ฝึกได้ยาก. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๓๖. |
|
|
๓. |
อตฺตา สุทนฺโต ปุริสสฺส โชติ. |
|
ตนที่ฝึกดีแล้ว เป็นแสงสว่างของบุรุษ. |
|
สํ. ส. ๑๕/๒๔๘. |
|
|
๔. |
อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ. |
|
ตนแล เป็นที่พึ่งของตน. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๓๖,๖๖. |
|
|
๕. |
อตฺตา หิ อตฺตโน คติ. |
|
ตนเทียว เป็นคติของตน. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๖๖. |
|
|
๖. |
อตฺตา หิ ปรมํ ปิโย. |
|
ตนแล เป็นที่รักยิ่ง. |
|
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙. |
|
|
๗. |
นตฺถิ อตฺตสมํ เปมํ. |
|
ความรัก (อื่น) เสมอด้วยตนไม่มี. |
|
สํ. ส. ๑๕/๙. |
|
|
๘. |
อตฺตนา ว กตํ ปาปํ อตฺตนา สงฺกิลิสฺสติ. |
|
ตนทำบาปเอง ย่อมเศร้าหมองเอง. |
|
ขุ.ธ. ๒๕/๓๗. ขุ. มหา. ๒๙/๓๗. ขุ.จู. ๓๐/๑๑๖. |
|
|
๙. |
อตฺตนา อกตํ ปาปํ อตฺตนา ว วิสุชฺฌติ. |
|
ตนไม่ทำบาปเอง ย่อมหมดจดเอง. |
|
ขุ.ธ. ๒๕/๓๗. ขุ.มหา. ๒๙/๓๗. ขุ.จู. ๓๐/๑๑๖. |
|
|
๑๐. |
อตฺตตฺถปญฺา อสุจี มนุสฺสา. |
|
มนุษย์ผู้เห็นแก่ประโยชน์ตน เป็นคนไม่สะอาด. |
|
ขุ. สุ. ๒๕/๑๓๓๙. |
|
|
๑๑. |
อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตา. |
|
บัณฑิต ย่อมฝึกตน. |
|
ม.ม. ๑๓/๔๘๗. ขุ.ธ. ๒๕/๒๕. ขุ. เถร. ๒๖/๓๘๙. |
|
|
๑๒. |
อตฺตานํ ทมยนฺติ สุพฺพตา. |
|
ผู้ประพฤติดี ย่อมฝึกตน. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๓๔. |
|
|
๑๓. |
อตฺตนา หิ สุทนฺเตน นาถํ ลภติ ทุลฺลภํ. |
|
ผู้มีตนฝึกดีแล้ว ย่อมได้ที่พึ่งซึ่งได้ยาก. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๓๖. |
|
|
๑๔. |
โย รกฺขติ อตฺตานํ รกฺขิโต ตสฺส พาหิโร. |
|
ผู้ใดรักษาตนได้ ภายนอกของผู้นั้นก็เป็นอันรักษาด้วย. |
|
องฺ. ฉกฺก. ๒๒/๔๑๗. |
|
|
๑๕. |
อตฺตานญฺเจ ปิยํ ชญฺา รกฺเขยฺย นํ สุรกฺขิตํ. |
|
ถ้ารู้ว่าตนเป็นที่รัก ก็ควรรักษาตนนั้นให้ดี. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๓๖. |
|
|
๑๖. |
ปริโยทเปยฺย อตฺตานํ จิตฺตเกฺลเสหิ ปณฺฑิโต. |
|
บัณฑิตพึงทำตนให้ผ่องแผ้วจากเครื่องเศร้าหมองจิต. |
|
สํ. มหา. ๑๙/๒๙. ขุ. ธ. ๒๕/๒๖. |
|
|
๑๗. |
อตฺตานญฺเจ ตถา กยิรา ยถญฺมนุสาสติ. |
|
ถ้าพร่ำสอนผู้อื่นฉันใด ก็ควรทำตนฉันนั้น. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๓๖. |
|
|
๑๘. |
อตฺตนา โจทยตฺตานํ. |
|
จงเตือนตนด้วยตนเอง. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๖๖. |
|
|
๑๙. |
ปฏิมํเสตมตฺตนา. |
|
จงพิจารณาตนด้วยตนเอง. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๖๖. |
|
|
๒๐. |
ทุคฺคา อุทฺธรถตฺตานํ ปงฺเก สนฺโนว กุญฺชโร. |
|
จงถอนตนขึ้นจากหล่ม เหมือนช้างตกหล่มถอนตนขึ้นฉะนั้น. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๕๘. |
|
|
๒๑. |
อตฺตานุรกฺขี ภว มา อฑยฺหิ. |
|
จงเป็นผู้ตามรักษาตน อย่าได้เดือดร้อน. |
|
ขุ. ชา. ปกิณฺณก. ๒๗/๓๗๒. |
|
|
๒๒. |
อตฺตานญฺจ น ฆาเตสิ. |
|
อย่าฆ่าตนเสียเลย. |
|
ขุ. ชา. มหา. ๒๘/๒๗๙. |
|
|
๒๓. |
อตฺตานํ น ทเท โปโส. |
|
บุรุษไม่พึงให้ซึ่งตน. |
|
สํ. ส. ๑๕/๖๐. |
|
|
๒๔. |
อตฺตานํ น ปริจฺจเช. |
|
บุรุษไม่พึงสละเสียซึ่งตน. |
|
สํ. ส. ๑๕/๖๐. |
|
|
๒๕. |
อตฺตานํ นาติวตฺเตยฺย. |
|
บุคคลไม่ควรลืมตน. |
|
ขุ. ชา. ตึส. ๒๗/๕๐๓. |
|
|
๒๖. |
อตฺตทตฺถํ ปรตฺเถน พหุนาปิ น หาปเย. |
|
ไม่ควรพร่าประโยชน์ตน เพราะประโยชน์ผู้อื่นแม้มาก. |
|
ขุ. ธ. ๒๕/๓๗. |
|
|
๒๗. |
อตฺตานญฺเจ ปิยํ ชญฺา น นํ ปาเปน สํยุเช. |
|
ถ้ารู้ว่าตนเป็นที่รัก ก็ไม่ควรประกอบตนนั้นด้วยความชั่ว. |
|
สํ. ส. ๑๕/๑๐๔. |
|
|
๒๘. |
ยทตฺตครหี ตทกุพฺพมาโน. |
|
ติตนเองเพราะเหตุใด ไม่ควรทำเหตุนั้น. |
|
ขุ. ส. ๒๕/๔๘๖. |