นักธรรมชั้นตรี

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี
สอบในสนามหลวง
วันอาทิตย์ ที่ ๒๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๐
เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๖.๐๐ น.


๑.	ในทางโลก ดูคนงามกันที่รูปร่างหน้าตา ในทางพระพุทธศาสนา ดูคนงามกันที่ไหน ?
๑.	ในทางพระพุทธศาสนา ดูคนงามกันที่มีคุณธรรมอันทำ ให้งาม ๒ ประการ คือ ขันติ ความอดทน และโสรัจจะ ความสงบเสงี่ยม ฯ

๒.	มโนสุจริตคืออะไร ? มีอะไรบ้าง ?
๒.	คือ การประพฤติชอบด้วยใจ ฯ มี ๑. ไม่โลภอยากได้ของเขา ๒. ไม่พยาบาทปองร้ายเขา ๓. เห็นชอบตามคลองธรรม ฯ

๓.	อิทธิบาท คือ ธรรมเป็นคุณเครื่องให้สำเร็จความประสงค์ ของบุคคล ส่วนธรรมอันเป็นเครื่องกั้นจิตไม่ให้บรรลุความดี คืออะไร ? มีอะไรบ้าง ?
๓.	คือ นิวรณ์ ๕ ฯ มี ๑. กามฉันท์ พอใจรักใคร่ในอารมณ์ที่ชอบใจมีรูปเป็นต้น ๒. พยาบาท ปองร้ายผู้อื่น ๓. ถีนมิทธะ ความที่จิตหดหู่และเคลิบเคลิ้ม ๔. อุทธัจจกุกกุจจะ ฟุ้งซ่านและรำคาญ ๕. วิจิกิจฉา ลังเลไม่ตกลงได้ ฯ

๔.	ภิกษุสามเณรผู้บวชใหม่จะต้องมีอินทรียสังวร คือสำรวมอินทรีย์ สำรวมอินทรีย์นั้น คืออย่างไร ?
๔.	คือระวังตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่ให้ความยินดียินร้าย ครอบงำได้ ในเวลาเห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องโผฏฐัพพะ รู้ธรรมารมณ์ ฯ

๕.	ควรพิจารณาทุก ๆ วันว่า เราจะต้องพลัดพรากจากของรัก ของชอบใจ ทั้งสิ้น ข้อความนี้อยู่ในหมวดธรรมอะไร ? ท่านให้พิจารณาอย่างนี้เพื่ออะไร ?
๕.	อยู่ในธรรมหมวดอภิณหปัจจเวกขณ์ ๕ ฯ เพื่อบรรเทาความยึดมั่นถือมั่นว่า สิ่งนั้น คนนั้น เป็นที่รัก ของเรา จักไม่ต้องเสียใจในเมื่อต้องพลัดพรากจากสิ่งนั้น คนนั้น จริง ๆ ฯ

๖.	มรรคมีองค์แปดจัดเข้าในสิกขา ๓ ได้หรือไม่ ? ถ้าได้จงจัดมาดู
๖.	ได้ ฯ จัดดังนี้ สัมมาทิฏฐิและสัมมาสังกัปปะ จัดเข้าในปัญญาสิกขา สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ จัดเข้าในสีลสิกขา สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ จัดเข้าในจิตตสิกขา ฯ

๗.	มละ คืออะไร ? เป็นศิษย์ได้ดีแล้วทำมึนตึงกับอาจารย์ จัดเข้าในมละอย่างไหน และควรชำระมละอย่างนั้น ด้วยธรรมอะไร ?
๗.	มละคือมลทิน ฯ จัดเข้าใน มักขะ ลบหลู่คุณท่าน และควรชำระด้วยกตัญญูกตเวทิตา ความรู้คุณท่านแล้ว ตอบแทน ฯ

	คิหิปฏิบัติ

๘.	เมื่อแสวงหาโภคทรัพย์ได้โดยทางที่ชอบแล้ว ควรทำอะไร บ้างเพื่อให้เกิดประโยชน์ในโภคทรัพย์ที่ได้มานั้น ?
๘.	ควรทำ ๑. เลี้ยงตัว มารดา บิดา บุตร ภรรยา บ่าวไพร่ ให้เป็นสุข ๒. เลี้ยงเพื่อนฝูงให้เป็นสุข ๓. บำบัดอันตรายที่เกิดแต่เหตุต่าง ๆ ๔. ทำพลี ๕ อย่าง คือ ๔.๑ ญาติพลี สงเคราะห์ญาติ ๔.๒ อติถิพลี ต้อนรับแขก ๔.๓ ปุพพเปตพลี ทำบุญอุทิศให้ผู้ตาย ๔.๔ ราชพลี ถวายเป็นหลวง มีภาษีอากรเป็นต้น ๔.๕ เทวตาพลี ทำบุญอุทิศให้เทวดา ๕. บริจาคทานในสมณพราหมณ์ผู้ประพฤติชอบ ฯ

๙.	การค้าขายสัตว์เพื่อเอาไปฆ่าเป็นอาหาร เป็นการผิดศีลข้อ ปาณาติบาตหรือไม่ ? เพราะเหตุไร ? อุบาสกควรปฏิบัติ อย่างไรในเรื่องนี้ ?
๙.	ไม่ผิด ฯ เพราะไม่ได้เป็นผู้ฆ่าหรือสั่งให้ฆ่า ฯ อุบาสกควรเว้นการค้าขายชนิดนี้เสีย ฯ

๑๐.	ทิศ ๖ ในคิหิปฏิบัติ มีอะไรบ้าง ? แต่ละทิศหมายถึงใคร ?
๑๐.	มี ดังนี้ ๑. ทิศเบื้องหน้า หมายถึงมารดาบิดา ๒. ทิศเบื้องขวา หมายถึงอาจารย์ ๓. ทิศเบื้องหลัง หมายถึงบุตรภรรยา ๔. ทิศเบื้องซ้าย หมายถึงมิตร ๕. ทิศเบื้องต่ำ หมายถึงบ่าว ๖. ทิศเบื้องบน หมายถึงสมณพราหมณ์ ฯ



เอกสารอ้างอิง
	เรื่องสอบธรรม ของสนามหลวงแผนกธรรม พ.ศ.๒๕๕๐. หน้า ๑๐๙ - ๑๑๒.